2011-09-09

Èngyōng 20

Hongthai Morakot (kokcè phianhō: 0908; JTWC: 09W; PAGASA: Kiko) goânlâi si 2009 nî 8 goĕh 2 jĭt segnsêng ê jiăttài kēkhìap, tī 8 goĕh 3 jĭt ciâgn zò jiăttāi khìsoân. Kunkù 8 goăh 25 jĭt ê thóngkè, citê hongthai tī Tâioân zōsêng 461 ê lâng síbông, 192 ê lâng sitzong.

Tâioân lâmpō͘l Kohiôngkoān Kahsianhiong ê Siónâcsoan hō͘l thôlcsoahlâu yim khì. Tâioân ê lônggiăp súnsit tāiyok 145 ek STP.

Morakot mā tī Huilĭppin zōsêng 23 ê lâng síbông; tī Tiongkok zōsêng 6 ê lâng yísiōng síbông.

2011-09-06

Èngyōng 19

CojuangcoHuilĭppin ê cĭtê sīzŏk kiam sègnsī. "Cojuangco" sī tōngtē cĭt ki Khól (許) sègn kazŏk ê kahō Khól Hoân Ko (許寰哥) ê Sepangâsek phengyim. "Khól Hoân Ko" sī 19 sèkí khì Huilĭppin hoattián ê Hokkiànlâng Kól Siōngcì (許尚志) ê siómiâ.
Huilĭppin ū nn̄g jīm zóngthóng siŏk citê sīzŏk: Corazon Aquino, kap i ê hāusegn Benigno Aquino samsè.
(tùi Holopedia ê têbŏk Cojuangco csau lâi)

2011-09-03

Èngyōng 18

Tiongsengtāi sī cĭt toāgn tēcit sîtāi, sîkan sī 250 Ma (pahbān nî cêng) kàu 65 Ma chóyū. Cit tāi ēkha koh hun sagn toāgn: Triaskì, Jurakì, kap Cretakì.

Tiongsengtāi ê zá cĭt tāi sī Kólsengtāi; oàgn cĭt tāi sī Sinsengtāi. "Tiongsengtāi" sī tùi Seyûgn gígiân ê hoanyĕk, pílūn kóng Enggí ê tùièng "Mesozoic", sī Hiliăpgí "meso-" (yìsù: tiongng) kap "zoon" (yìsù: tōngbŭt, sègnmiā) ê zolhăp.

Tiongsengtāi sǹg sī "khióngliông ê sîtāi", inūi cit zūn khióngliông siāng hengōng, siōngboé tī āukî inūi Chicxulub csiongkek (csegnciŏh lòng Tēkiû) téng insòl soah biătzoăt.

(tùi Holopedia têbŏk Tiongsengtāi csau lâi)

Èngyōng 17

Tōngthé (Hànjī: 胴体; Latingí: Truncus) sī hâm lâng zāilāi tōngbŭt sinthé ê tiongsim pōlhūn, tiŏh sī sinkhu khìtû liáu thâu, āmkún, sìci, boé sól csun lŏh ê pōlhūn.

Tōngthé kipún ēsái koh hun zò yíhā kúi hūn: hengkhám, paktól, khaciahphiagn, kutpoâgn.

(tùi Holopedia ê tōngthé têbŏk csau lâi)

2011-09-01

Èngyōng 16

Koanyî Tiongkok bûnhoà ê hoattián, ciàu pèjîn ê koánkiàn, tī Samtāi tŏkcsòng ê susióng yíkeng goânsêng, Chîn Hàn yíāu nn̄g cseng nî kan, tāikài lóng sī ènghù niâ, bô loā chē originality ê hoatbêng.

-Tōl Csongbêng

Èngyōng 15

Tētāng ínkhí ê háitiòng tùi Sanriku tēkhu zōsêng cin toā ê ûihāi, Iwate koān kap Miyagi koān lóng siù toā háitiòng lâi csimhāi, cin zē liŏktē hō͘l yim khì. Jĭtpún toāhūn sólzāi mā lóng hoatpòl háitiòng kéngpò.

Tûliáu Jĭtpún, tī Thàipêngyûgn sìciuûi, pâuhâm Tâioân, Huilĭppin, Rōlsea, Niúselân, Guam kap cit koá kîtha ê Thàipêngyûgn tósū, koh ū pōlhūn ê Bíciu yânhái, long ū hoatpòl háitiòng kéngpò, mā koancsek tiŏh kuibôl putténg ê zúitiòng.

Háitiòng tī Bíkok California mā ínkhí zāihāi.

(csau tùi Holopedia)